In Nederland kennen we het systeem dat werkgevers zelf eindverantwoordelijk zijn voor de begeleiding en re-integratie van zieke werknemers en ze moeten zich daarbij laten ondersteunen door een (bedrijfs)arts.

Het aantal bedrijfsartsen daalt al jaren en er is schaarse ontstaan. Daarom adviseert niet alleen de bedrijfsarts over verzuim, re- integratie en preventie; ook andere functionarissen nemen taken op zich. Er is een update van de leidraad verschenen die beschrijft hoe en onder welke voorwaarden taken gedelegeerd mogen worden. Bij deze nieuwsbrief geven we een samenvatting van de belangrijkste richtlijnen en praktische handvatten.

Update van de leidraad
Er is een update verschenen van de NVAB Leidraad Delegatie en Supervisie . Zie NVAB-online   Delegeren betekent dat een bedrijfsarts een andere professional opdracht geeft om werkzaamheden uit te voeren, onder verantwoordelijkheid van de bedrijfsarts.

(Basis)artsen, zoals artsen in opleiding tot bedrijfsarts (aios) en artsen niet in opleiding (anios), mogen alle taken van de bedrijfsarts alleen uitvoeren onder begeleiding en toezicht van een geregistreerde bedrijfsarts. Deze begeleiding – supervisie – is een bijzondere vorm van taakdelegatie, die uitsluitend geldt voor aios en anios in de bedrijfsgezondheidszorg.

De NVAB Leidraad Delegatie en Supervisie geeft heldere richtlijnen over:

• Welke werkzaamheden bedrijfsartsen wél en niet mogen delegeren.
• Onder welke voorwaarden supervisie plaatsvindt.
• Hoe verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid zijn geregeld.

Een zorgvuldige invulling van delegatie en supervisie is essentieel voor:

• Kwaliteit van zorg.
• Wettelijke borging (Arbowet, WGBO, Wet BIG).
• Bescherming van de werknemer.
• Aansprakelijkheid van de bedrijfsarts.

De NVAB onderstreept dat delegatie nooit een manier mag zijn om de verantwoordelijkheid te verschuiven.

Welke taken mogen gedelegeerd worden
De volgende taken mogen – mits goed vastgelegd en onder duidelijke voorwaarden – gedelegeerd worden aan een deskundige medewerker, zoals een doktersassistent, praktijkondersteuner of verpleegkundige:

⊕ Ondersteunende handelingen

• Bloeddrukmeting, hartfilmpje (ECG), longfunctieonderzoek.
• Afnemen van bloed of urine.
• Verrichten van biometrische metingen.

⊕ Standaardonderdelen van preventieve onderzoeken

• Uitvoering van onderdelen van het Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek (PAGO) of Preventief Medisch Onderzoek (PMO).
• Geprotocolleerde vragenlijsten en screenings.

⊕ Registratie en verslaglegging

• Noteren van gegevens in het medisch dossier, zolang hier geen interpretatie of medisch oordeel aan verbonden is.

Voorwaarden:

• De opdracht moet schriftelijk worden vastgelegd.
• De medewerker moet bekwaam en bevoegd zijn.
• De bedrijfsarts blijft eindverantwoordelijk.
• Duidelijke instructies zijn verplicht.
  

Wat mag je níet delegeren?
Een aantal taken mag uitsluitend door de bedrijfsarts zelf worden uitgevoerd. Deze werkzaamheden hebben een zodanig medisch karakter dat delegatie volgens wet- en regelgeving niet is toegestaan. Deze taken mogen wel door basisartsen worden gedaan onder supervisie van de bedrijfsarts.

⊗ Niet-delegeerbare taken:

• Het voeren van het medische spreekuur bij verzuimbegeleiding.
• Het stellen van een arbeidsgezondheidskundig of verzekeringsgeneeskundig oordeel.
• Het uitvoeren van medische keuringen waarvoor een arts wettelijk bevoegd moet zijn (bijvoorbeeld intredekeuringen, specifieke rijbewijskeuringen).
• Het beoordelen van belastbaarheid en opstellen van probleemanalyse bij ziekteverzuim.
• Het geven van inhoudelijk advies aan werkgever over inzetbaarheid of aanpassingen.

Let op: Ook wanneer onderdelen van een spreekuur of beoordeling ‘administratief’ lijken, kan er toch sprake zijn van een medisch oordeel. Dit blijft voorbehouden aan de bedrijfsarts.

Supervisie: hoe regel je dat zorgvuldig?
Naast delegatie is er supervisie. Supervisie betekent dat een bedrijfsarts toezicht houdt op een aios of een andere professional, die wél medische taken uitvoert in opleiding of in opdracht. De NVAB beschrijft hiervoor strikte richtlijnen:

• Supervisieverantwoordelijkheid

• De supervisor (bedrijfsarts) is eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van de werkzaamheden van de aios.
• De supervisor moet bereikbaar en beschikbaar zijn voor overleg en beoordeling.

• Instructie en afbakening

• Duidelijke afspraken over wat de aios zelfstandig mag doen en wat voorgelegd moet worden.
• Deze afspraken moeten schriftelijk vastgelegd zijn.

• Toezicht en reflectie

• Er moet geregeld casuïstiek worden besproken.
• Supervisie is aantoonbaar: er zijn gespreksverslagen en terugkoppelingen.

• Informatie aan werknemers

• Werknemers moeten weten dat zij te maken hebben met een arts in opleiding.
• Zij moeten de mogelijkheid hebben om de bedrijfsarts zelf te spreken.

Voorbeeld:
Een aios mag onder supervisie een arbeidsanamnese afnemen en een advies formuleren, maar de supervisor moet beoordelen of dit advies kan worden overgenomen.

Randvoorwaarden voor delegatie en supervisie
De NVAB heeft de volgende randvoorwaarden vastgesteld:

1. Schriftelijke opdracht en instructie
   Heldere omschrijving van taken, doelen, werkwijze en grenzen.
2. Bekwaamheidsbeoordeling
   De bedrijfsarts beoordeelt of de medewerker of aios bevoegd en bekwaam is.
3. Toezicht en evaluatie
   Periodieke toetsing van kwaliteit en naleving van afspraken.
4. Transparantie naar werknemer
   Duidelijk maken wie verantwoordelijk is en waar men terecht kan.
5. Escalatieprocedure
   Heldere afspraken hoe te handelen bij twijfel of calamiteiten.

Verzuimbegeleiding door werkgever
Het kennen van richtlijnen is belangrijk. Werkgevers dienen bij de verzuimbegeleiding ook te zorgen voor een duidelijke taakafbakening, heldere communicatie en een goed geborgd poortwachterproces. Handvatten daarvoor zijn te vinden in de richtlijnen van het Register Specialistisch Casemanagement. Daar is ook een Werkwijzer Inrichting Verzuimbeleid opgenomen. Standpunten en werkwijzers - Register Specialistisch Casemanagement - RSC | Register Specialistisch Casemanagement – RSC

Vriendelijke groet,

Marjol Nikkels