Wie de wereld van verzuim en arbeidsongeschiktheid volgt, weet dat je nooit alleen naar de headline moet kijken.  Bij artikelen over het UWV acht maanden verslag over 2025 lezen we dan headlines zoals de stijging WIA-instroom vlakt af.

UWV achtmaandenverslag 2025: zo boden we cliënten meer zekerheid | UWV

Met dergelijke titels zou je haast gaan denken dat het allemaal wel meevalt. Ga je je verdiepen in de cijfers en dan weet je dat het niet meevalt. Zie ook het eerdere analyse-rapport WIA-instroom 2018–2024 geduid. Het fundament onder het WIA-stelsel is instabiel en politieke keuzes zijn dringend nodig.

In deze nieuwsbrief benoem ik een aantal relevante cijfers.

WIA-instroom 2025: er is stabilisatie echter op een veel te hoog niveau

• Verwachte instroom in 2025: 70.400 nieuwe WIA-uitkeringen (+2% t.o.v. 2024).
• 2024 kende al een forse toename van +9.400 nieuwe WIA-toekenningen.
• Sinds 2018 is de WIA-instroom gestegen van ca. 43.000 → ca. 69.000 in 2024.
  Dat is +60% in zes jaar en ook UWV erkent nu dat dit een structurele trend is en geen incident.
• Jongeren en werknemers tot 40 jaar vormen de snelst groeiende groep, vooral vanwege psychische aandoeningen en aanhoudende COVID-gerelateerde klachten. Er wordt helaas geen uitleg gegeven hoeveel jongeren eerder in de regeling Wajong zouden komen. Sinds 2015 is de Wajong alleen nog maar toegankelijk voor personen die geen arbeidsvermogen hebben oftewel volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn. 
• De 60-plusmaatregel was tijdelijk gestopt tussen 1 januari 2025 en 1 september 2025. Dit drukt de instroom aan het einde van de wachttijd, maar dit effect is kunstmatig want deze verdwijnt immers weer vanaf 1 september 2025 door de herinvoering van de maatregel. De herinvoering van de maatregel voor een periode van twee jaar, tot en met 31 augustus 2027, zorgt weer voor extra WIA-instroom. Toch is deze keuze gemaakt vanwege de snel oplopende achterstanden bij de WIA-beoordelingen. Hoewel de financiering van de uitkeringen aan 60-plussers via het Arbeidsongeschiktheidsfonds loopt en werkgevers daardoor niet één-op-één hun eigen schadelast betalen, dragen zij gezamenlijk wél de financiële gevolgen van de vastgelopen uitvoering.

Kort gezegd: de stijging vlakt af, maar we blijven op een historisch hoog niveau.

Toekomstsignaal: instroom 2026 waarschijnlijk opnieuw omhoog
De 42e-weekmeldingen stijgen in 2025:

• Totaal +6%
• Tot 45 jaar zelfs +8%
  

Dat zijn de instroomcijfers van 2026.
Bovendien is de 60-plusbeoordeling weer terug, waardoor er meer toekenningen plaatsvinden.

Uitvoering loopt vast: het fundament onder het stelsel brokkelt af
De cijfers uit “Kwantitatieve informatie eerste acht maanden 2025” zijn ronduit schokkend:

• Voorraad niet-tijdig afgehandelde WIA-aanvragen: +75%
• Afgehandelde WIA-aanvragen: –20%, terwijl het aantal nieuwe aanvragen gelijk blijft
• Herbeoordelingen: –28%
• Voorschotten: +46%
  

De gevolgen zijn groot:
Voor werknemers

• Geen tijdige duidelijkheid na 104 weken wachttijd
• Langdurige onzekerheid over inkomen, re-integratie en perspectief. Werknemers wachten af tot de keuring waardoor de problemen nog groter worden. We moeten blijven stimuleren da ze doorgaan met de re-integratie.
• Uitgestelde (of ontbrekende) IVA-doorstroom
  

Voor werkgevers

• Te hoge WGA-lasten, omdat herbeoordelingen en IVA-doorstroom uitblijven
• Toegenomen onzekerheid over kosten en premies
• Geen actueel oordeel over belastbaarheid: geen mogelijkheden voor gericht herstel of re-integratie
  

Voor verzekeraars

• Extra bijreserveringen
• Toenemende schadelast
• Onbetrouwbare voorspelbaarheid van uitvalrisico’s
  

Voor het stelsel zelf

• De activerende werking van de WIA valt weg als beoordelingen niet worden uitgevoerd
• Het systeem wordt afhankelijk van voorschotten in plaats van besluiten
• De wachttijden ondermijnen draagvlak én rechtszekerheid

Het fundament onder het WIA-stelsel tijdigheid, objectiviteit, doorstroom is feitelijk weg.

Waarom is de WIA-stijging zo hard gegaan?
Het rapport ‘Analyse WIA Cijfers geduid (periode 2018–2024)’ geeft een ongefilterde analyse van de stijging van de WIA-instroom:

• +60% groei van de instroom in zes jaar (2018–2024)
• De kans op WIA-instroom is statistisch toegenomen, dus niet alleen het aantal mensen
• Jongeren (<40) stijgen het snelst in instroom, vooral door psychische aandoeningen
• Psychische aandoeningen vormen inmiddels het dominante instroommotief
• De verzekerdenpopulatie groeit maar beperkt → de instroom stijgt relatief harder dan de arbeidsmarkt
• Een belangrijk deel van de volumegroei komt door problemen in de uitvoering bij UWV (o.a. vertraagde beoordelingen en 60-plusmaatregel)
  

De conclusie van het rapport is dat er structurele oorzaken liggen en de stijging structureel is.

Betaalbaarheid sociale zekerheid
Uit de begrotingsstukken 2026 blijkt:

• Sociale zekerheid gaat naar ruim  € 126 miljard in 2026 en dat is ruim € 10 miljard meer dan 2025
• Een deel van die groei is direct of indirect gerelateerd aan arbeidsongeschiktheid. 
  

Een blijvend hoge WIA-instroom in combinatie met een vastgelopen uitvoering leidt tot oplopende langdurige lasten en is financieel onhoudbaar op de langere termijn, zeker met de gevolgen van vergrijzing en ontgroening die tussen 2030 en 2040 pieken.

Wat betekent dit voor werkgevers, casemanagers en professionals?
Voor casemanagers en arbodiensten

• Nog scherpere triage
• Intensief sturen op dossieropbouw en interventies
• Actief anticiperen op vertragingen in de beoordeling
• Meer nadruk op psychisch functioneren bij jongeren
  

Voor werkgevers

• Hogere WGA-lasten en noodzaak tot financieel risicomanagement
• Minder herbeoordelingen → langer hoge lasten
• Extra belang van duurzame inzetbaarheid en vroegsignalering
  

Voor verzekeraars

• Premiedruk stijgt
• Herijking van schaderisico’s
• Mogelijke noodzaak tot aanvullende reserves

Voor beleidsmakers

• Dringend ingrijpen noodzakelijk: de lasten sociale zekerheid bewegen richting € 130 miljard
• Zonder herstel van de uitvoering en herziening van het stelsel loopt het systeem vast
  

Politieke aandacht blijft achter
De cijfers zijn hard, maar Den Haag blijft opvallend stil:

• In partijprogramma’s weinig aandacht voor verzuim en arbeidsongeschiktheid
• Geen stevige plannen om uitvoering en stelsel te herstellen
• Onvoldoende urgentie om het WIA-dossier écht op te pakken
  

De werkelijkheid is pijnlijk: je moet het wel wíllen zien.

Conclusie: we zitten op een kantelpunt
De afvlakking van de instroom is géén teken dat het goed gaat.
De cijfers laten zien:

• Instroom historisch hoog
• Uitvoering zwaar onder druk
• Doorstroom naar IVA stokt
• Jongeren vormen een structurele probleemgroep
• Kosten lopen verder op richting 2026
• Stelsel verliest activerende werking

Dit is het moment om het arbeidsongeschiktheidsdossier serieus te nemen en in te grijpen in:

• preventie
• re-integratie
• sturing op uitvoering
• herbeoordelingen
• modernisering van het stelsel

En vooral: zorgen dat werknemers, werkgevers en verzekeraars niet nóg langer de prijs betalen voor een systeem dat wankelt. Ik blijf me hiervoor inzetten. Zowel in de politieke beïnvloeding als binnen onze beroepsgroep om de uitvoering in de eerste twee verzuimjaren te versterken en écht werk te maken van vroegsignalering en preventie.

Vriendelijke groet,

Marjol Nikkels

Recente artikelen:

WIA-instroom vlakt af? De cijfers vertellen een heel ander verhaal.  

Verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen (BAZ)