Commissiedebat Arbeidsongeschiktheid: tijd om vooruit te kijken naar oplossingen!

Op 18 februari 2025 vond het Commissiedebat Arbeidsongeschiktheid plaats, waarbij veel aandacht uitging naar de plannen voor de WIA en de uitvoeringsproblemen bij het UWV. Ik heb het debat gevolgd en een samenvatting gemaakt van de opvallende punten, inclusief de gestelde vragen en de antwoorden van de minister.

Minister niet op de hoogte van UWV 62-plusregeling
Minister Eddy van Hijum werd bevraagd over zijn kennis van het feit dat UWV keuringen van 62-plussers verplaatste en uitstelde in afwachting van de uitwerking van een 62-plusregeling. De minister gaf aan hiervan niet op de hoogte te zijn. Dit leidde afgelopen week tot veel commotie in het AD en bij EenVandaag.

Er waren veel vragen over de moeizame relatie tussen het UWV en het ministerie van SZW. Mevrouw Patijn (PvdA-GroenLinks) vroeg zich af of het vertrouwen in de leiding van het UWV niet moest worden opgezegd. De minister ontweek deze vraag en benadrukte dat er gewerkt moet worden aan oplossingen.

UWV heeft inmiddels de uitwerking van de 62-plusregeling stopgezet. 

Zie hiervoor nieuwsbericht van UWV
Reactie UWV op artikel AD en EenVandaag over informeren en samenwerking SZW | UWV

Kloof tussen beleid en uitvoering
De minister werd herhaaldelijk aangesproken op het functioneren van het UWV. Kamerleden vroegen zich af of hij rechtstreeks met de uitvoering spreekt of alleen met de Raad van Bestuur. De minister erkende dat verbeteringen nodig zijn en werd geprezen om zijn incasseringsvermogen. De UWV-problematiek werd door Kamerleden vergeleken met de situatie bij de Belastingdienst enkele jaren geleden, wat de zorgen vergroot.

De minister gaf in antwoorden op kritische vragen omtrent de miscommunicatie tussen SZW en het UWV aan dat hij de Algemene Rekenkamer (ARK) al in september 2024 heeft gevraagd om een onafhankelijk onderzoek naar de sturing, informatievoorziening en processen rondom de gemaakte fouten. Dit rapport wordt later dit jaar verwacht.

Fouten bij de WIA-beoordelingen
Er werden veel vragen gesteld over de gemaakte fouten bij de WIA-beoordelingen. Zowel de minister als het UWV erkennen dat er eerder meer aandacht had moeten zijn voor de gevolgen van deze fouten. Het UWV werkt nu actief aan het informeren van betrokkenen en verwacht eind eerste kwartaal 2025 meer duidelijkheid over de hersteloperatie. Er was een brede oproep uit de Kamer om geen terugvorderingen te doen wanneer het UWV zelf de fouten heeft gemaakt.

Afschaffen van de IVA
Veel Kamerleden vroegen naar de plannen om de IVA af te schaffen en de WGA en IVA samen te voegen. Er was discussie over de hoogte van de uitkering: waarom zou deze niet voor alle volledig arbeidsongeschikten op 75% van het inkomen blijven? De minister gaf aan dat deze keuzes samenhangen met de betaalbaarheid van het stelsel en nog niet definitief zijn. Er was brede steun om de huidige IVA-gerechtigden niet te korten.

Talenten centraal in plaats van beperkingen?
De VVD stelde de vraag of er niet meer gekeken kon worden naar talenten in plaats van beperkingen. De minister gaf aan hier later op terug te komen, maar bevestigde dat de talentenscan momenteel niet wordt meegenomen in de theoretische WIA-schatting. Voorlopig komen er geen wijzigingen in de arbeidsongeschiktheidsbeoordeling.

Praktisch beoordelen
NSC en VVD spraken zich uit voor voortzetting van het praktisch beoordelen in de WIA. Voorafgaand had de CNV wel een brief ingestuurd waarbij ze zorgen uiten over het praktisch beoordelen. Deze methode zou te veel leunen op een momentopname en onvoldoende rekening zou houden met de gezondheidssituatie van betrokkenen. Dit kan problemen veroorzaken als het werk achteraf toch te zwaar blijkt of niet meer beschikbaar is.

Verlaging ondergrens 35-min in de WIA
Er is brede steun voor verlaging van de ondergrens in de WIA van 35% naar 25%, behalve bij de VVD, die hier niet van overtuigd was. Die vindt dat de energie en het geld beter ingezet kan worden op werkhervatting. De SP pleitte zelfs voor een verlaging naar 15%, maar dit lijkt onwaarschijnlijk vanwege de geschatte kostenstijging van een half miljard euro per jaar.

Wetsvoorstel afsluiting eerste spoor voor MKB-bedrijven
De minister kondigde aan dat hij het wetsvoorstel over het afsluiten van spoor 1 voor MKB-bedrijven wil loskoppelen van de Wet Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen (BAZ). De behandeling in de Tweede Kamer staat gepland voor de tweede helft van dit jaar, zodat MKB-bedrijven duidelijkheid krijgen over de focus op spoor 2 na het eerste ziektejaar.

Nog geen duidelijkheid over de uitvoerbaarheid van de BAZ
De heer Flach (SGP) vroeg naar de opt-outregeling binnen de BAZ. De opt-out houdt in dat personen met een particuliere arbeidsongeschiktheidsverzekering die voldoet aan de gestelde voorwaarden, zijn vrijgesteld van de verplichte verzekering. De minister kon hier nog geen antwoord op geven en gaf aan dat de Belastingdienst en het UWV nog in gesprek zijn over verbeteringen in de uitvoerbaarheid. Op dit moment is de BAZ niet uitvoerbaar en kan het wetsvoorstel nog niet worden ingediend. Er dienen eerst uitvoeringskeuzes gemaakt te worden.

Premiedifferentiatie in de WGA
De heer Flach stelde ook vragen over extreme premiegevolgen voor werkgevers voor personen die al heel snel in het dienstverband ziek worden. De minister gaf aan hier nader onderzoek naar te doen en hierop terug te komen.

Wajong en duurzaamheid
Naar aanleiding van een uitzending van Pointer werden vragen gesteld over jonggehandicapten die in de bijstand belanden. De minister gaf aan dat de Wajong 2015 alleen een uitkering verstrekt als er geen arbeidsvermogen is. Omdat het UWV geen toekomstvoorspellingen kan doen, wordt duurzaamheid niet standaard aangenomen. 

Echter als in de praktijk is gebleken dat er na 10 jaar geen arbeidsvermogen beschikbaar is en dat dit ook niet ontwikkeld kan worden, dan kan  duurzaamheid worden aangenomen. 

Graag verwijs ik zelf hiervoor naar een artikel van Binnenlands Bestuur dat mogelijke Wajongers niet meer door het UWV gevolgd zijn en nu nog aan de kant staan en dat deze mogelijk alsnog aanspraak maken op een Wajonguitkering. 
Wajong: blinde vlek op blinde vlek

Terugvallen op oude uitkeringsrechten?
Er werd gevraagd of mensen die opnieuw uitvallen na werkhervatting, terug kunnen vallen op hun oude uitkeringsrechten. De minister noemde dit een sympathieke gedachte en beloofde dit mee te nemen in nader onderzoek.

Analyse van de hoge WIA-instroom
De WIA-instroom is sterker gestegen dan verwacht. Meerdere Kamerleden vroegen om een analyse van de oorzaken. De minister verwacht hier nog voor de zomer in een brief meer over te kunnen zeggen.

OCTAS
De minister gaf bij de beantwoording van vragen een update over de korte en lange termijnplannen. Nog voor de zomer worden wetsvoorstellen voor de WIA ingediend gebaseerd op de plannen van BETER van OCTAS. Het aantal uitkeringsregimes wordt teruggebracht van vier naar twee. De IVA en WGA worden samengevoegd in één WIA-regeling en de vervolguitkering WGA verdwijnt.

Uiteraard blijf ik de ontwikkelingen voor jullie volgen en informeer jullie via de gratis Sensio nieuwsbrieven!

Vriendelijke groet,
Marjol Nikkels

Recente artikelen:

Op korte termijn één WIA-uitkeringsregime

Geef effectief aandacht aan Frequent Verzuim